نِیشابور یکی از شهرهای استان خراسان رضوی در شرق ایران می‌باشد.این شهر از مراکز فرهنگی، گردشگری، صنعتی و تاریخی استان خراسان رضوی و ایران است. شهر نیشابور مرکز شهرستان نیشابور است.
تاریخچه:
بنای این شهر را از شاهپور اول دانسته اند و آن را یکی از چهار شهر بزرگ
خراسان قدیم گفته اند. در دوره یزدگرد دوم (438 – 457 م .) نیشابور مدتی
محل اقامت او بوده است . در دوره آخر حکومت ساسانیان ظاهراً نیشابور اهمیت
اولین را از دست داده است ،زیرا نام آن شهر به ندرت دیده می شود. مسلمانان
در حکومت عثمان بن عفان (26-35 ه” .ق.) به صلح بدانجا درآمدند. در دوره
طاهریان و سامانیان نیشابور از نو موقعیت دیرین خود را به دست آورد. در
اواخر حکومت مسعودغزنوی که سلجوقیان به مشرق ایران هجوم آوردند طغرل این
شهر را مقر خود ساخت . در دوره حکومت سنجر نیشابور مورد هجوم غزان واقع شد
(548 ه” .ق). یاقوت نویسد غزان هر که را در این شهر یافتند کشتند و مال او
راگرفتند و شهر را آتش زدند. سپس یکی از غلامان سنجر به نام موید به
نیشابور درآمد و مدرم را در یکی از محلات آن که شادیاخ نام داشت سکونت داد و
شهر را آبادان کرد و باروئی بر گرد آن برآورد. اندک اندک نیشابور آبادان
می شد که دیگر بار با هجوم مغولان (618 ه” .ق.)ویران گردید. یاقوت که خود
معاصر با مغولان بوده است چنین آرد: در حمله مغول مردمی که از شهرهای
خراسان گریخته بودند در نیشابور گرد آمدند و این شهر را برای سکونت خود
استوار ساختند. مغولان شهر را محاصره کردند. یکی از مردم نیشابور تیری
افکند و داماد چنگیزخان را بکشت . چنگیزخان خود عازم تسخیر نیشابور شد و
این شهر را بگرفت و مغولان هر موجود زنده که یافتند بکشتند و شهر را با خاک
یکسان کردند. درباره جمعیت نیشابور در این عهد سخن را به مبالغت کشانده
اند چنانکه عده ای مردم شهر را دوهزارنوشته اند که پیداست بر اساسی نیست
ولی هرگاه شمار مردم مقیم آن را در عصر پس از غزان با مردمی که از شهرهای
مختلف خراسان بدانجا گریخته بودند در نظر گیریم عددی بزرگ خواهد شد. پس از
حمله مغول دیگر هیچ گاه نیشابور نتوانست مقام گذشته خود را به دست آورد.
گذشته از قبر خیام و شیخ عطار که در نزدیکی این شهر واقع است ، بنای
امامزاده محروق را باید نام برد. این بنا از آثار قرن هشتم هجری است و
گنبدی عالی و کاشی کاری های بسیار زیبا دارد.
موقعیت جغرافیایی:
نیشابور یکی از شهرهای مهم استان چهارم ایران است و محدود است از طرف شمال
به کوه بینالود، از غرب به شهرستان سبزوار، از شرق به بخش فریمان از
شهرستان مشهد و بخش کدکن از شهرستان تربت حیدریه و از جنوب به شهرستان
کاشمر.
جمعیت:
شهرستان نیشابور یکی از شهرستانهای استان خراسان رضوی است. شهر نیشابور مرکز این شهرستان است. شهرستان نیشابور پس از شهرستان مشهد با جمعیتی نیم میلیون نفری به عنوان دومین شهرستان پرجمعیت خراسان رضوی شناخته می‌شود.